Konfiskata pojazdu za jazdę pod wpływem – nowe przepisy

Od 14 marca 2024 roku obowiązywać będą nowe przepisy regulujące zasady orzekania przepadku (potocznie zwanego konfiskatą) pojazdu mechanicznego przez sprawcę skazanego za popełnienie przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w ruchu lądowym. Ustawodawca dodał do Kodeksu Karnego przepis art. 44b, który wprowadził nowe zasady. Przepis ten przewiduje, że konfiskata pojazdu za jazdę pod wpływem będzie w niektórych przypadkach obligatoryjna (obowiązkowa). Zgodnie z jego brzmieniem w wypadkach wskazanych w ustawie sąd orzeka przepadek pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę w ruchu lądowym.

Kiedy następować będzie orzeczenie przepadku?

• Pierwsza sytuacja dotyczy orzeczenia przepadku pojazdu lub jego równowartości w przypadku skazania za czyn z art. 178a § 1 kodeksu karnego czyli prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego. Orzeczenie przepadku nie będzie następowało, gdy zawartość alkoholu w organizmie sprawcy takiego przestępstwa była niższa niż 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm3 w wydychanym powietrzu albo nie prowadziła do takiego stężenia. Wprowadza to ogólną zasadę. Mówi ona, że konfiskata pojazdu z jazdę pod wpływem będzie obowiązkowa, gdy kierowca prowadzi, mając co najmniej 1,5 promila zawartości alkoholu we krwi lub 0,75 mg/dm3 w wydychanym powietrzu.

• Orzeczenie zakazu prowadzenie pojazdów następować będzie również w przypadku popełnienia przestępstwa, o którym mowa w art. 178a § 4 kodeksu karnego czyli: gdy sprawca był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo został skazany za przestępstwo określone w art. 173 kodeksu karnego (spowodowanie katastrofy w ruchu), art. 174 (sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy w ruchu), art. 177 (spowodowanie wypadku) lub art. 355 § 2 (śmiertelny wypadek spowodowany przez żołnierza prowadzącego uzbrojony pojazd mechaniczny) popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub w przypadku prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo.

• Nie zawsze sama granica 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm3 w wydychanym powietrzu warunkowała będzie orzeczenie konfiskaty pojazdu. Obligatoryjne orzeczenia przepadku lub równowartości pojazdu nastąpi również w przypadku gdy zawartość alkoholu w organizmie sprawcy była wyższa niż 1 promil we krwi lub 0,5 mg/dm3 w wydychanym powietrzu, a skazanie nastąpiło za czyny określone w art. 178 § 1 i 1a kodeksu karnego. Czyli uogólniając – w przypadku spowodowania wypadku. W przypadkach tych orzeczenia przepadku następować będzie mogło również poniżej wskazanego progu minimalnej zawartości alkoholu. Może się tak stać, jeśli Sąd uzna to za niezbędne. Jest to tzw. fakultatywny przepadek pojazdu lub jego równowartości.

Kiedy można spodziewać się orzeczenia przepadku?

Wygląda skomplikowanie? Postarajmy się nieco uprościć i skondensować te informacje. Przede wszystkim warto pamiętać, że w przypadku kontroli drogowej wyniki badania w wydychanym powietrzu podaje się w mg/dm3. Wynik w promilach uzyskamy w przypadku badania krwi. To ważne, gdyż praktyka prowadzenia spraw karnych pokazuje nam, że te wartości często są stosowane zamiennie i wprowadzają w błąd co do przekonania o możliwości zasiadania na fotelu kierującego.

Konfiskata pojazdu za jazdę pod wpływem – jakie stężenie alkoholu może do niej prowadzić?

• wynik do 0,10 mg/dm3 lub do 0,2 promila – wartość dopuszczalna. Brak odpowiedzialności za przestępstwo i wykroczenie

• wynik od 0,1 mg/dm3 do 0,25 mg/dm3 lub od 0,2 promila do 0,5 promila – mamy do czynienia z wykroczeniem. Omawiana nowelizacja nie daje możliwości orzeczenia konfiskaty za taki czyn

• powyżej 0,25 mg/dm3 lub powyżej 0,5 promila albo wynik prowadzi do przekroczenia tej wartości – kierujący popełnia przestępstwo

• wynik powyżej 0,25 mg/dm3 do 0,50 mg/dm3 lub powyżej 0,5 promila do 1 promila – wobec kierującego z takim wynikiem, który dodatkowo spowodował wypadek sąd może (ale nie musi, nie jest to obligatoryjne) orzec przepadek pojazdu mechanicznego (tj. konfiskatę)

• powyżej 0,50 mg/dm3 lub powyżej 1 promila albo wynik prowadzi do przekroczenia tej wartości – wobec kierującego z takim wynikiem, który spowodował wypadek sąd orzeka (obligatoryjnie) przepadek pojazdu mechanicznego (tj. konfiskatę);

• wynik od 0,75 mg/dm3 lub od 1,5 promila albo wynik prowadzi do przekroczenia tej wartości – wobec kierującego z takim wynikiem sąd orzeka przepadek pojazdu mechanicznego nawet wtedy gdy nie spowodował wypadku.

Czy konfiskata pojazdu możliwa jest tylko w przypadku prowadzenia pojazdu pod wpływem alkoholu?

Nie. Zgodnie z treścią znowelizowanego art. 178 § 3 kodeksu karnego Sąd będzie mógł (choć nie będzie to obligatoryjne) orzec przepadek pojazdu lub jego równowartości również w przypadku spowodowania wypadku i ucieczki z miejsca zdarzenia.

Co gdy orzeczenie przepadku nie jest możliwe ?

Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa pojazd nie stanowił wyłącznej własności sprawcy albo po popełnieniu przestępstwa sprawca zbył, darował lub ukrył podlegający przepadkowi pojazd, orzeka się przepadek równowartości pojazdu. Sytuacja taka może mieć miejsce, gdy samochód stanowi przedmiot współwłasności np. należy do sprawcy i małżonka.

Za równowartość pojazdu uznawana będzie wartość pojazdu wskazana w polisie ubezpieczeniowej na rok, w którym popełniono przestępstwo. Jeśli pojazd nie będzie ubezpieczony to przepadek obejmować będzie równowartość średniej wartości rynkowej pojazdu odpowiadającego. Będzie się to odbywać przy uwzględnieniu marki, modelu, roku produkcji, typu nadwozia, rodzaju napędu i silnika, pojemności lub mocy silnika oraz przybliżonego przebiegu, pojazdowi prowadzonemu przez sprawcę, ustaloną na podstawie dostępnych danych. Taki zapis powoduje jednocześnie, że dla ustalenia wartości pojazdu nie będzie znaczenia miał zakres jego uszkodzenia w trakcie zdarzenia, za które orzekana jest kara i przepadek.

Zgodnie z przepisem ustalenie takiej wartości ma się odbywać bez powoływania w tym celu biegłego. Powołanie biegłego do oszacowania wartości pojazdu ma następować dopiero wtedy gdy jego określenie na powyższych zasadach nie będzie możliwe, np. ze względu na indywidualne cechy pojazdu.

Co w przypadku prowadzenia pojazdu służbowego? 

Orzeczenie przepadku pojazdu ani jego równowartości nie będzie następować również w sytuacji, gdy sprawca prowadził pojazd mechaniczny, który nie jest jego własnością. Chodzi o okoliczności wykonywania czynności zawodowych lub służbowych polegających na prowadzeniu pojazdu na rzecz pracodawcy.

Oba warunki należy spełnić łącznie: tzn. pojazd nie jest własnością kierującego i jednocześnie jego prowadzenie miało miejsce w związku z wykonywaniem czynności zawodowych lub służbowych. W takim wypadku Sąd orzeka nawiązkę w wysokości co najmniej 5000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Górna granica nawiązki to kwota 100 000 złotych.

Przepadku pojazdu mechanicznego oraz jego równowartości nie orzeka się w przypadku, gdy takie orzeczenie jest niemożliwe lub niecelowe. Na przykład z uwagi na jego utratę przez sprawcę, zniszczenie lub znaczne uszkodzenie.

Ważne! 

Chociaż sama odpowiedzialność za przestępstwa dotyczy ruchu lądowego, wodnego oraz powietrznego, to możliwość orzeczenia przepadku pojazdu dotyczy wyłącznie ruchu lądowego –  tylko taki zakres został wskazany w treści art. 44b kodeksu karnego. Nie jest dopuszczalna wykładnia rozszerzająca tego przepisu np. na łodzie motorowe.

Odstąpienie od orzeczenia obligatoryjnego przepadku – kiedy możliwe?

Sąd może odstąpić od orzeczenia konfiskaty, jeżeli zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami. Jest to możliwe tylko w przypadku skazania za samo prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu.

Ustawodawca nie przewidział podstawy prawnej do odstąpienia od orzeczenia przepadku pojazdu lub jego równowartości w przypadku spowodowania wypadku pod wpływem alkoholu!

Znaczenie zmian dla praktyki

Z punktu widzenia prowadzenia obrony w sprawach karnych restrykcyjność przepisów i dolegliwe konsekwencja sprawiają, że jeszcze ważniejsze w procesie przygotowywania obrony będzie właściwe przygotowanie do pierwszego przesłuchania. Grozi Ci konfiskata pojazdu za jazdę pod wpływem? Zostałeś zatrzymany za jazdę po pijanemu i nie wiesz, co robić?

Skontaktuj się z nami! Pamiętaj, że masz prawo korzystać z pomocy adwokata lub radcy prawnego już od pierwszych czynności w sprawie!

Jeśli chcesz mieć informacje związane z konfiskatą pojazdu zawsze pod ręką, pobierz przygotowany przez nas bezpłatny biuletyn Konfiskata pojazdu za jazdę pod wpływem alkoholu.

Czytaj też: Jak odbywa się konfiskata pojazdu?