Nieważność umów „frankowych” także dla przedsiębiorców.

Orzeczenia unieważniające umowy kredytowe w sprawach dotyczących kredytów w CHF oparte są w głównej mierze na klauzulach abuzywnych. Przepis regulujący nieważność stosunków prawnych stosowany przez Sądy dotyczy jednak wyłącznie konsumentów.

Art. 385¹Kodeksu Cywilnego – [Niedozwolone klauzule]

1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

2. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.

3. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

4. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.

W praktyce oznaczało to brak możliwości zastosowanie wyżej cytowanego przepisu w sprawach, w których jedną ze stron był przedsiębiorca zaciągający kredyt w CHF na cele inwestycyjne.

Sprzeczność z zasadami współżycia społecznego jako podstawa nieważności.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział II Cywilny w dniu 13 października 2021 roku rozpoznawał sprawę z powództwa przedsiębiorcy przeciwko bankowi PKO BP S.A (sygn. akt II C 94/17). Sprawa dotyczy kredytu denominowanego do franka szwajcarskiego.

W toku postępowania Sąd dopatrzył się w treści umowy klauzul niedozwolonych, nie mniej treść art. 385¹ k.c. nie pozwalała na ich zastosowanie. Sąd uznał jednak, że podstawą stwierdzenia nieważności umów kredytowych w CHF zawartych również pomiędzy przedsiębiorcą, a bankiem może stanowić ogólna sprzeczność klauzul umownych z zasadami współżycia społecznego. Sąd Okręgowy w Warszawie wskazał, że niezgodne z podstawowymi zasadami porządku prawnego jest, aby jedna ze stron umowy gwarantowała sobie możliwość regulowania wysokości zobowiązania drugiej strony.

Art. 58 Kodeksu Cywilnego – [Bezprawność czynności] Kodeksu Cywilnego

1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Orzeczenie wydane w sprawie nie jest prawomocne, nie mniej może otwierać drogę do ustalania nieważności umów frankowych przez przedsiębiorców.