Z dniem 22 czerwca 2021 roku zaczynają obowiązywać zmiany w ustawach karnych (m. in. kodeks karny, kodeks postępowania karnego) wprowadzone ustawą z dnia 20 kwietnia 2021 roku o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2021 poz. 1023). Celem uchwalenia nowelizacji miało być dostosowanie przepisów prawa krajowego do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z 15 marca 2017 r. w sprawie zwalczania terroryzmu. W praktyce zmiany dotyczą jednak również innych przepisów ustaw karnych.
Przestępstwa o charakterze terrorystycznym.
W części przepisów dotyczących przestępstw o charakterze terrorystycznym wprowadzono zmiany, na podstawie których w aktualnym stanie prawnym odpowiedzialności karnej podlegać będzie również osoba, która samodzielnie zapoznaje się z treściami, które mogą ułatwić zorganizowanie zamachu terrorystycznego. Odpowiedzialność karna za takie przestępstwo wynika z nowego brzmienia art. 255a kodeksu karnego.
Zakaz organizacji zbiórek na poręczenie majątkowe.
Poręczenie majątkowe, potocznie nazywane „kaucją”, stanowi jeden z podstawowych, nieizolacyjnych środków zapobiegawczych. Ma charakter majątkowy, polegać może na zajęciu środków pieniężnych, papierów wartościowych, zastawie lub hipotece. Nowelizacją objęto również aktualne brzmienie art. 57 kodeksu wykroczeń. W brzmieniu dotychczasowym przepis ten sankcjonował jedynie organizacje lub przeprowadzanie publicznej zbiórkę ofiar na uiszczenie grzywny, z wyłączeniem osób najbliższych. W aktualnym brzmieniu przepis ten zabrania również organizowania zbiórek na poręczenia majątkowe. Dodatkowo wprowadzono przepis, na podstawie którego ofiary i datki zebrane na ten cel podlegają przepadkowi.
Art. 75 Kodeksu wykroczeń
§ 1 Kto:
1) organizuje lub przeprowadza zbiórkę ofiar na uiszczenie grzywny orzeczonej za przestępstwo, przestępstwo skarbowe, wykroczenie lub wykroczenie skarbowe, świadczenia pieniężnego, przepadku przedmiotów stanowiących kwotę pieniężną, równowartości przepadku przedmiotów lub przedsiębiorstwa, przepadku korzyści majątkowej stanowiącej kwotę pieniężną, równowartości przepadku korzyści majątkowej, odszkodowania, zadośćuczynienia, nawiązki, podlegającej zwrotowi korzyści majątkowej stanowiącej kwotę pieniężną albo równowartości podlegającej zwrotowi korzyści majątkowej lub na poręczenie majątkowe lub zabezpieczenie majątkowe,
2) nie będąc osobą najbliższą dla skazanego lub ukaranego uiszcza za niego grzywnę, świadczenie pieniężne, kwotę pieniężną stanowiącą przedmiot przepadku, równowartość przepadku przedmiotów lub przedsiębiorstwa, kwotę pieniężną stanowiącą przedmiot przepadku korzyści majątkowej, równowartość przepadku korzyści majątkowej, nawiązkę, podlegającą zwrotowi korzyść majątkową stanowiącą kwotę pieniężną albo równowartość podlegającej zwrotowi korzyści majątkowej lub uiszcza odszkodowanie lub zadośćuczynienie lub ofiarowuje mu albo osobie dla niego najbliższej pieniądze na ten cel
– podlega karze aresztu albo grzywny.
§ 2. Podżeganie i pomocnictwo są karalne.
§ 3. Przepadkowi podlegają:
1) zebrane ofiary lub pieniądze uzyskane za zebrane ofiary w naturze, o których mowa w § 1 pkt 1;
2) pieniądze wpłacone na poczet należności lub ofiarowane na cel, o których mowa w § 1 pkt 2.
§ 4. Przedmioty, co do których orzeczono przepadek, należy przekazać instytucji pomocy społecznej lub instytucjikulturalno-oświatowej.
W ślad za zmianami wprowadzonymi do kodeksy wykroczeń, zmiany w zakresie przyjęcia poręczenia majątkowego znalazły się również w przepisach kodeksu postępowania karnego. Nowelizacja przyznaje prokuratorowi uprawnienie do uzależnienie przyjęcia poręczenia majątkowego od wykazania przez osobę składającą poręczenie majątkowe źródeł jego pochodzenia (art. 266 § 1a k.p.k.).
Wstrzymanie biegu terminów przedawnienia.
Opisywana nowelizacja wprowadziła również zmiany w brzemieniu ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 6 miesięcy po ich odwołaniu nie biegnie przedawnienie karalności czynu oraz przedawnienie wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe. Co budzić może największe kontrowersje ustawa stanowi, że do czynów popełnionych przed dniem wejścia w życie ustawy oraz kar orzeczonych tym terminem, stosuje się̨ przepisy o przedawnieniu w brzmieniu nadanym ustawą, chyba że termin przedawnienia już upłynął.
W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz w ciągu roku od odwołania, w sprawach o przestępstwa zagrożone karą pozbawienia wolności, której górna granica nie przekracza 5 lat, na rozprawie apelacyjnej sąd orzekać będzie w składzie jednego sędziego, jeżeli w pierwszej instancji sąd orzekał w takim samym składzie