Podstawowe roszczenia w przypadku naruszenia dóbr osobistych.
W życiu każdego istnieje ryzyko naruszenia dóbr osobistych, konsekwencje takiego naruszenia mogą być różne. Niemniej jednak, dla tych, których dobra osobiste zostały naruszone, istnieją konkretne uprawnienia i środki prawne, służące ochronie ich interesów.
Warto również pamiętać, że w polskim porządku prawnym ustawodawca na równi z osobami fizycznymi udziela ochrony dóbr osobistych osobom prawnym. Na początku należy zrozumieć czym są dobra osobiste. Kodeksowa definicja dóbr osobistych wskazuje: zdrowie, wolność, cześć, swobodę sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna wynalazcza i racjonalizatorska. Jednakże katalog dóbr osobistych ma charakter otwarty co oznacza, że nie tylko to, co zostało wymienione przez ustawodawcę podlega ochronie prawnej.
Ustawodawca osobom, których dobra osobiste zostały naruszone przyznaje specjalne uprawnienia.
Żądanie zaprzestania naruszeń.
Podstawowym uprawnieniem jest prawo żądania, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia dóbr osobistych, dopełniła czynności potrzebne do usunięcia skutków działania. W tym miejscu ustawodawca wskazuje, że należy przez to rozumieć w szczególności złożenie oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie (np. przeprosiny). Niemniej jednak katalog działania ma charakter otwarty i treść określonej czynności będzie zależny od działania stanowiącego naruszenie dóbr osobistych. Przy ocenie samego żądania sąd będzie badał jakie były skutki naruszenia i czy dochodzona forma np. przeprosin jest adekwatna do rozmiarów samego naruszenia.
Z praktycznego punktu widzenia warto na tym etapie zadbać o to, aby samo żądanie pozwu zostało sformułowane w sposób precyzyjny. Unikniemy tym samym sytuacji, w której sama publikacja będzie niewidoczna.
Roszczenia o charakterze finansowym.
Kolejne uprawnienia mają charakter finansowy. Odszkodowanie i zadośćuczynienie, chociaż na pozór mogłyby wydawać się synonimami, na gruncie języka prawa stanowią dwie odrębne instytucje. Przez odszkodowanie i zadośćuczynienie należy rozumieć odpowiednią sumę pieniężną, to różnic należy poszukiwać w źródle powstania takiego roszczenia oraz w zakresie celu tej instytucji. Odszkodowanie stanowi formę naprawienia szkody, rozumianej jako uszczerbek w majątku poszkodowanego, względnie utracony zarobek. Zadośćuczynienie z kolei stanowi rekompensatę finansową za krzywdę doznaną na skutek zdarzenia. Krzywdę należy ściśle wiązać z osobą poszkodowanego i stanowić będzie ona całokształt zmian w jego sferze psychicznej, powstały na skutek zdarzenia.
Świadczenie na cel społeczny.
Trzecie uprawnienie osoby, której dobra osobiste zostało naruszone polega na zobowiązaniu sprawcy do zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. W przypadku wyboru tego uprawnienia poszkodowany wskazuję kwotę oraz cel społeczny (np. konkretną fundację).
Podsumowując, naruszenie dóbr osobistych stanowią sprawy o bardzo szerokim katalogu. Należy jednak pamiętać, że poszkodowani mają konkretne uprawnienia przewidziane w przepisach prawa, zaś wykorzystanie ich może zapewnić realną ochronę interesów prawnych.
