Czym jest niegodność dziedziczenia?
Kontynuując omawianie zagadnień z zakresu prawa spadkowego w poniższym artykule postaramy się wyjaśnić czym jest niegodność dziedziczenia i jakie są jej konsekwencje. Ta instytucja prawa cywilnego wprowadzona została do systemu prawnego w treści art. 928 Kodeksu Cywilnego. Zgodnie z jego brzmieniem spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego dziedziczenia, jeżeli dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy, podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności. Niegodnym dziedziczenia będzie również spadkobierca, który umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.
Osoba taka jest wyłączona z dziedziczenia w sposób taki, jakby nie dożyła otwarcia spadku. Celem niegodności dziedziczenia jest wykluczenie takiej osoby z kręgu spadkobierców. Katalog osób uprawnionych do wszczęcia postępowania jest szeroki. Uznania spadkobiercy za niegodnego może żądać każdy, kto ma w tym interes. Z żądaniem takim można wystąpić jednak wyłącznie w ciągu roku od dnia powzięcia informacji o przyczynie niegodności, nie później jednak niż przed upływem lat trzech od otwarcia spadku. Okres jednego roku będzie rozpoczynał swój bieg odrębnie dla każdego z uprawnionych do wszczęcia postępowania.
Wpływ na prawo do zachowku.
Uznanie danej osoby za niegodną dziedziczenia ma również wpływ na niektóre inne instytucje prawa spadkowego, np. uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia powoduje pozbawienie go prawa do zachowku. Co ważne, stwierdzenie nabycia spadku przez sąd (czy też sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenie przez notariusza) nie stoi na przeszkodzie wytoczeniu powództwa o uznanie spadkobiercy za niegodnego. W razie stwierdzenia niegodności po uprawomocnieniu się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub po przeprowadzeniu działu spadku, prawomocny wyrok sądu stwierdzający niegodność może stanowić podstawę do zmiany postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku i stwierdzenia nabycia spadku zgodnie ze stanem uwzględniającym niegodność, lub do wznowienia postępowania o dział spadku.
Przebaczenie.
Warto jednak pamiętać, że spadkobierca nie może być uznany za niegodnego dziedziczenia, jeżeli spadkodawca za życia mu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych (np. na skutek ubezwłasnowolnienia), przebaczenie pozostawać będzie skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem. Ocena powyższego pozostawać będzie każdorazowo w gestii sądu rozstrzygającego spór.