Jakie są zasady odbywania kary w trybie dozoru elektronicznego?

Dozór elektroniczny umożliwia wykonanie orzeczonej wobec skazanego kary, bez konieczności zamykania go w zakładzie karnym. Tego rodzaju dobrodziejstwo nie jest jednak dostępne dla każdego. Aby dopuszczalne było jego zastosowanie, muszą zostać spełnione ściśle określone warunki, wskazane w przepisach Kodeksu karnego.

Co to jest dozór elektroniczny?

Dozór elektroniczny polega na kontroli zachowania osoby, która została skazana za popełnienie przestępstwa, przez organy karne przy użyciu odpowiednich środków technicznych, takich jak:

centrala monitorowania,
system teleinformatyczny (komunikacyjno-monitorujący), za pomocą przetwarza się informacje związane z organizowaniem i kontrolowaniem wykonywania kary,
nadajniki,
rejestratory stacjonarne i przenośne.

Poprzez stosowanie systemu dozoru elektronicznego kontroluje się przebywanie przez skazanego we wskazanym przez Sąd miejscu, przez cały czas odbywania kary.

System dozoru elektronicznego pozwala na odbywanie przez osobę skazaną kary pozbawienia wolności w sposób zastępczy. Przebywa ona nie w zakładzie karnym, ale we własnym miejscu zamieszkania oraz wśród bliskich sobie osób. Dzięki temu nie jest wystawiona na demoralizujący wpływ środowiska przestępczego.

Jakie są rodzaje dozoru elektronicznego?

Kodeks karny wykonawczy wyróżnia trzy rodzaje dozoru elektronicznego, a mianowicie:

dozór mobilny – polegający na kontrolowaniu bieżącego miejsca pobytu skazanego, niezależnie od tego, gdzie on przebywa,
dozór zbliżeniowy – polegający na kontrolowaniu zachowywania przez skazanego określonej minimalnej odległości od osoby wskazanej przez Sąd,
dozór stacjonarny – polegający na kontrolowaniu przebywania przez skazanego w określonych dniach tygodnia i godzinach we wskazanym przez Sąd miejscu.

Zaznaczyć trzeba, iż karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego wykonuje się jako dozór stacjonarny. Środki karne i zabezpieczające w systemie dozoru elektronicznego wykonuje się w postaci dozoru zbliżeniowy lub mobilny.

Kiedy można zastosować dozór elektroniczny?

Prawo karne wyróżnia szereg przesłanek pozwalających na zastosowanie systemu dozoru elektronicznego.

Pierwsza z nich sprowadza się do tego, iż kara może być wykonywana w systemie dozoru elektronicznego jedynie wówczas, gdy pozwalają na to warunki techniczne. Obejmują one w szczególności liczbę oraz zasięg dostępnych nadajników i rejestratorów oraz możliwości organizacyjne ich obsługi.

Kolejne dotyczą osoby skazanego i umożliwiają zastosowanie wobec niego dozoru elektronicznego, w przypadku, gdy:

wobec skazanego zapadł wyrok skazujący na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy,
przestępstwo, na podstawie którego nastąpiło skazanie, nie zostało dokonane w warunkach multirecydywy,
jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary,
skazany posiada określone miejsce stałego pobytu,
w przypadku skazanego, który jeszcze nie rozpoczął odbywania kary w zakładzie karnym – jeżeli względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, a także inne szczególne okoliczności nie przemawiają za potrzebą osadzenia skazanego w zakładzie zamkniętym,
w przypadku skazanego, który rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym – jeżeli za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego.

Dozór elektroniczny może zostać także zastosowany wobec skazanego, w stosunku do którego orzeczono zastępczą karę pozbawienia wolności za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.

Jak działa system dozoru elektronicznego?

Działanie systemu dozoru elektronicznego polega na tym, że skazany zobowiązany jest nosić na nodze lub ręce nadajnik radiowy połączony z urządzeniem monitorującym, które jest zainstalowane w miejscu jego zamieszkania.

Obowiązany jest on także do jest do przebywania w miejscu swojego zamieszkania w godzinach określonych przez Sąd. Każde naruszenie tych zasad powoduje zawiadomienie właściwego sędziego oraz kuratora zawodowego.

Musisz wiedzieć, że jeżeli osoba mająca zostać poddana systemowi stacjonarnego dozoru elektronicznego zamieszkuje wspólnie z inną osobą lub osobami pełnoletnimi, warunkiem jego rozpoczęcia jest uprzednia ich pisemna zgoda. Musi ona obejmować akceptację przeprowadzania czynności kontrolnych przez podmiot dozorujący.

Kto sprawuje nadzór nad systemem dozoru elektronicznego?

Czynności związane z organizowaniem i kontrolowaniem wykonywania kar z zastosowaniem dozoru elektronicznego oraz nałożonych w związku z nimi obowiązków wykonuje sądowy kurator zawodowy.

Nadzór nad systemem dozoru elektronicznego sprawuje właściwy Sąd penitencjarny.

Jak przebiega postępowanie w przedmiocie zastosowania systemu dozoru elektronicznego

Pozwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego udziela Sąd penitencjarny właściwy dla okręgu zakładu zamkniętego, w którym skazany przebywa. Ma ono postać postanowienia i powinno zostać wydane w terminie 30 dni od dnia wpłynięcia wniosku. Na przedmiotowe orzeczenie służy zażalenie.

Z wnioskiem w tym przedmiocie może wystąpić:

skazany,
obrońca skazanego,
prokurator,
sądowy kurator zawodowy
dyrektora zakładu karnego.

Rozpoczęcie wykonywania dozoru elektronicznego następuje z dniem, w którym wobec skazanego uruchomiono środki techniczne niezbędne do wykonywania kary w tym systemie.

Karę w systemie dozoru elektronicznego uznaje się za wykonaną z dniem zakończenia jego wykonywania, chyba że doszło do uchylenia zezwolenia na odbycie jej w ten sposób.

Jakie są prawa i obowiązki skazanego w systemie dozoru elektronicznego?

Skazany, wobec którego wykonywany jest dozór elektroniczny, ma obowiązek w szczególności:

nieprzerwanie nosić nadajnik lub rejestrator,
dbać o powierzone mu środki techniczne,
pozostawać we wskazanym przez Sąd miejscu w wyznaczonym czasie,
udzielać prezesowi Sądu lub upoważnionemu sędziemu, sądowemu kuratorowi zawodowemu, podmiotowi dozorującemu i podmiotowi prowadzącemu centralę monitorowania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary i wykonywania nałożonych obowiązków oraz stawiać się na wezwania sędziego i kuratora,
odbierać połączenia przychodzące do rejestratora.

W jakich wypadkach Sąd może uchylić dozór elektroniczny?

W pewnych przypadkach Sąd uchyla zezwolenie na odbycie przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, a mianowicie, gdy:

uchyla się on od niezwłocznego zainstalowania przez podmiot dozorujący rejestratora lub od założenia nadajnika,
dopuścił się naruszenia porządku prawnego, a w szczególności popełnił przestępstwo lub przestępstwo skarbowe,
uchyla się on od wykonania obowiązków związanych z dozorem elektronicznym lub orzeczonego środka karnego,

chyba, że zachodzi wyjątkowy przypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami.

W razie uchylenia przedmiotowego zezwolenia, Sąd penitencjarny orzeka o tym, w jakim zakresie karę pozbawienia wolności należy uznać za wykonaną, uwzględniając zaliczenie na jej poczet okresu objętego systemem dozoru elektronicznego oraz poleca doprowadzenie skazanego do zakładu karnego.

Dodać trzeba, że ponowne udzielenie zezwolenia na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego jest w tej samej sprawie niedopuszczalne.