Prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu

Prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu stanowi czyn zagrożony surowymi sankcjami przez obowiązujące przepisy prawa. W zależności od ilości spożytych napojów wyskokowych, tego rodzaju zachowanie może zostać zakwalifikowane jako wykroczenie albo też przestępstwo. To z kolei decyduje, w jaki sposób wygląda karalność takiego czynu.

Prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu – kiedy stanowi przestępstwo?

Jak wspomniałem na wstępie, prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu może stanowić wykroczenie lub przestępstwo, w zależności od tego, jakie stężenie tego środka zostanie odnotowane w organizmie kierowcy.

Przepisy polskiego prawa wyraźnie wyróżniają dwa stany w powyższym zakresie:

po spożyciu alkoholu – od 0,1 mg do 0,25 mg. zawartości alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza bądź od 0,2 do 0,5 ‰ zawartości alkoholu we krwi,
nietrzeźwości – przekraczający wyżej opisane normy.

Pierwszy z opisanych stanów kwalifikowany jest jako wykroczenie, drugi zaś – jako przestępstwo.

Jakie są znamiona przestępstwa polegającego na prowadzeniu pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości?

Przestępstwo, polegające na prowadzeniu pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości reguluje art. 178a § 1 Kodeksu karnego.

Zgodnie z nim, dopuszcza się go sprawca, który pomimo znajdowania się w stanie nietrzeźwości, dopuszcza się prowadzenia pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym.

Przedmiotem ochrony przedmiotowej regulacji jest bezpieczeństwo ruchu lądowego, wodnego i powietrznego, dla którego zagrożone stwarza zachowanie sprawcy. Polega ono na samym prowadzeniu pojazdu mechanicznego, które wcale nie musi sprowadzać bezpośredniego niebezpieczeństwa.

Powinieneś wiedzieć, że za pojazdy mechaniczne uznaje się pojazdy zaopatrzone w poruszający je silnik, takie jak pojazdy samochodowe, maszyny rolnicze, motocykle, motorowery, lokomotywy kolejowe, samoloty, helikoptery, statki wodne i inne, jak również pojazdy szynowe zasilane z trakcji elektrycznej, a więc tramwaje i trolejbusy. Do tej kategorii nie należą rowery zaopatrzone w silnik pomocniczy o pojemności nieprzekraczającej 50 cm3.

Zaznaczyć trzeba, że przedmiotowy czyn zabroniony może być popełniony jedynie umyślnie w formie zamiaru bezpośredniego lub ewentualnego. W pierwszym przypadku, sprawca po prostu chce popełnić czyn zabroniony, zaś w drugim przewiduje możliwość jego popełnienia i godzi się na to.

W przypadku więc, gdy omawiane przestępstwo było popełnione nieumyślnie, jego sprawca nie może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej.

Podkreślenia wymaga fakt, że warunkiem odpowiedzialności karnej z tytułu popełnienia przedmiotowego przestępstwa jest posiadanie przez niego pełnej świadomości, że znajduje się w stanie nietrzeźwości. Dodatkowym wymogiem jest przewidywanie przez sprawcę, że w wyniku upływu czasu alkohol nie uległ jeszcze wydaleniu z organizmu oraz wyrażanie na to przez niego zgody.

O tym czynniku, w postaci samoświadomości popełniającego ten czyn zabroniony decyduje poziom jego rozwoju psychicznego oraz rodzaj i ilość spożytego alkoholu, która wprawia w stan nietrzeźwości. Tym samym, sprawca musi wprawić się dobrowolnie i świadomie w stan nietrzeźwości oraz przewidywać lub móc przewidywać, że wywoła to niepoczytalność lub znaczne ograniczenie poczytalności.

A co jeśli sprawca nic nie pamięta…?

Musisz wiedzieć, iż całkowicie bezskuteczne będzie powoływanie się przez sprawcę przedmiotowego przestępstwa na to, że wskutek nadużycia napojów wyskokowych „nic nie pamięta”. W takim bowiem przypadku zastosowanie będzie miał zapis art. 31 § 3 k.k., w myśl którego popełnia przestępstwo i podlega karze w pełnym wymiarze sprawca, który wprawił się w stan nietrzeźwości powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które przewidywał albo mógł przewidzieć.

Z kolei, jeśli sprawca, został podstępem wprawiony w stan nietrzeźwości lub odurzenia, będzie traktowany jak osoba niepoczytalna, a tym samym nie będzie podlegał karze.

Nie popełnia bowiem przestępstwa, ten kto z powodu zakłócenia czynności psychicznych nie mógł w czasie popełniania czynu zabronionego rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem. Jeżeli z kolei w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Jakie są kary za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości?

Przestępstwo polegające na prowadzeniu pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 2 lat.

Grzywna uzależniona jest m. in. od dochodu sprawcy i może zostać orzeczona w wymiarze od 10 do 540 stawek dziennych, w wysokości od 10 do 2000 złotych za każdą z nich (art. 33 Kodeksu karnego).

Poza karą główną, Sąd obligatoryjnie orzeka wobec sprawcy takiego przestępstwa, środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju, na okres od 3 do 15 lat (art. 42 § 2 Kodeksu karnego).

Dodatkową represją wobec skazanego, jest obligatoryjne obciążenie go przez Sąd obowiązkiem zapłaty świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości od 5. 000 do 60. 000 złotych (art. 43a § 2 Kodeksu karnego).

Podkreślić trzeba, że jeżeli sprawca przedmiotowego czynu działa w warunkach recydywy, a więc był już wcześniej prawomocnie skazany za takie przestępstwo, wówczas podlega on karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat (art. 178a § 4 Kodeksu karnego). Poza tym, w takim przypadku, zakaz prowadzenia pojazdów orzekany jest dożywotnio, chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami. Z kolei świadczenie pieniężne wymierzane jest w wysokości od 10. 000 do 60. 000 złotych.

Warunkowe umorzenie postępowania – co można zyskać?

Ponieważ przepisy Kodeksu karnego umożliwiają warunkowe umorzenie każdego postępowania karnego, nie ma żadnych przeszkód prawnych, aby nastąpiło to także w przypadku popełnienia przestępstwa prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości.

Ponieważ o samej instytucji warunkowego umorzenia postępowania karnego pisałem wyczerpująco w artykule pt. „Warunkowe umorzenie postępowania karnego”, w tym miejscu ograniczę się do wyjaśnienia specyficznych kwestii związanych z omawianym rodzajem przestępstwa.

Oczywiście wniosek o warunkowe umorzenie postępowania karnego nie zawsze może zostać uwzględniony. Sąd odrzuci go, gdy:

sprawca po raz kolejny złamie zakaz jazdy po alkoholu, a więc popełni ponownie przestępstwo umyślne,
sprawca spowodował pod wpływem alkoholu wypadek drogowy, gdyż jest to przestępstwo zagrożone karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności.

Oceniając, czy w/w wniosek jest zasadny, Sąd bada w szczególności:

w jakim stopniu stężenie alkoholu w organizmie sprawcy przekroczyło ustawowy limit,
jaka była prędkość, z którą poruszał się pojazd sprawcy i jakie zagrożenie zostało przez to spowodowane,
czy sprawca przewoził pojazdem inne osoby, a więc, czy spowodował zagrożenie dla ich zdrowia i życia,
odległość, jaką przebył sprawca swoim pojazdem,
rodzaj drogi, jaką się poruszał, a więc czy miała ona charakter osiedlowy czy krajowy.

Jeżeli przedmiotowy wniosek zostanie zaakceptowany, wówczas oskarżony może uzyskać szereg bardzo wymiernych korzyści. Sąd bowiem w takiej sytuacji może:

skrócić czas orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych,
odstąpić od orzeczenia takiego zakazu,
orzec grzywnę w niższej wysokości, a więc poniżej 5 tys. zł.

Dodać także trzeba, iż warunkowe umorzenie postępowania powoduje, iż nie dochodzi do skazania sprawcy przestępstwa. Skutkiem takiego stanu rzeczy jest brak odnotowania sprawcy przestępstwa w krajowym rejestrze karnym, co oznacza, że jest on osobą niekaraną.

A co jeśli prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu jest wykroczeniem?

Wykroczenie polegające na prowadzeniu pojazdu mechanicznego w stanie po jego spożyciu, stypizowane jest w art. 87 § 1 Kodeksu wykroczeń. Zgodnie z nim, dopuszcza się go osoba, która prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, pomimo tego, że znajduje się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka.

Wykroczenia dopuszcza się także ten, kto prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu pojazd innego rodzaju. Do tej kategorii należą takie pojazdy, jak: rower, zaprzęg konny, wózek inwalidzki, riksza, hulajnoga czy deskorolka. Nie wyczerpuje natomiast znamion prowadzenia pojazdu innego niż mechaniczny jazda wierzchem, albowiem konia czy innego zwierzęcia nie można uznać za pojazd.

Za wykroczenie polegające na prowadzeniu pojazdu mechanicznego w stanie po spożyciu alkoholu, sprawcy może być wymierzona kara aresztu do 30 dni albo grzywny nie niższej niż 2500 złotych.

W przypadku, gdy osoba taka prowadzi pojazd innego rodzaju, wówczas grozi jej kara aresztu albo kara grzywny nie niższa niż 1000 złotych.

Dodatkowo, w pierwszym przypadku, Sąd obligatoryjnie orzeka środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w wymiarze od 6 miesięcy do 3 lat, w drugim zaś ma taką możliwość.

Dodać należy, górna wysokość kary grzywny wymierzanej przez Sąd wynosi aż 30. 000, 00 zł.

Wskazać także trzeba, że zgodnie z art. 38 § 2 Kodeksu wykroczeń, kierującemu pojazdem mechanicznym, który został już ukarany za wykroczenie polegające na prowadzeniu pojazdu mechanicznego po spożyciu alkoholu, a który w ciągu dwóch lat od ostatniego prawomocnego ukarania popełnił to samo wykroczenie, wymierzana jest kara grzywny w wysokości nie niższej niż dwukrotność dolnej granicy ustawowego zagrożenia, a więc nie niższa niż 5. 000, 00 zł.