Niektóre rozwody, które zostały orzeczone w czasach pandemii COVID-19 mogą okazać się nieważne. Tak orzekł Sąd Najwyższy, który wskazał, że u podstaw orzeczenia leżały nienależycie obsadzone składy Sądów, które były niezgodne z ustawą.
Inicjatywą wykazał się Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, rozpoznając apelację od wyroku rozwodowego, który wydał Sąd Okręgowy w składzie jednego sędziego i dwóch ławników, wyznaczonym przez Wiceprezesa Sądu na podstawie przepisów covidowych (art. 15zzs1 ust. 1 pkt 4 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19).
Wobec faktu, iż Sąd Odwoławczy powziął wątpliwość w zakresie prawidłowości obsadzonego Sądu, zwrócił się do SN z pytaniem prawnym, czy taki skład był zgodny z przepisami prawa.
Sąd Najwyższy – Izba Cywilna, podejmując uchwałę, uznał, że w sprawach o rozwód niezakończonych do 3 lipca 2021 r., jak też wszczętych w okresie od 3 lipca 2021 r. do 14 kwietnia 2023 r. sąd pierwszej instancji orzekać winien był w składzie jednego sędziego, chyba że prezes sądu zarządził rozpoznanie sprawy przez trzech sędziów.
W razie rozpoznania takiej sprawy w składzie jednego sędziego i dwóch ławników zachodzi nieważność postępowania przewidziana w art. 379 pkt 4 k.p.c., tj. kiedy orzeka skład sądu sprzeczny z przepisami prawa.
Sąd Najwyższy wskazał, że w czasie obowiązywania ustawy covidowej należało ją stosować, a jeśli została zignorowana i procedowano w składzie wynikającym z przepisów postępowania cywilnego, których stosowanie było wyłączone na czas obowiązywania ustawy covidowej, to składy takie były niezgodne z prawem. To powoduje natomiast nieważność postępowania.
Podkreślić należy, że nieważność nie powstaje z mocy prawa. Musi zostać stwierdzona przez Sąd, zatem dopiero uchylenie wyroku będzie wywoływać skutki prawne.
Aby tak zadziać się mogło, niezbędne jest złożenie skargi w przedmiocie wznowienia postępowania. Skarga może zostać złożona w terminie 3 miesięcy od daty, gdy strona dowiedziała się o podstawie do jej wniesienia. Jeżeli zaś chociażby jedna ze stron postępowania rozwodowego, zawarła nowy związek małżeński, skarga wznowieniowa jest niedopuszczalna.
W przypadku spraw w toku, czynności przeprowadzone mogą zostać powtórzone np. ponownie zostaną przesłuchani świadkowie.
Jeżeli zaś zarzut nieważności podniesie któraś ze stron w apelacji, Sąd drugiej instancji, rozpoznając apelację, stwierdzi nieważność postępowania z jednej z podanych powyżej, możliwych przyczyn i uchyli zaskarżony wyrok. W zakresie dotkniętym nieważnością postępowanie jest znoszone i przekazywane do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.
Jeśli masz wątpliwości czy Twój rozwód dotknięty jest wadą nieważności lub zastanawiasz się, czy wadliwie obsadzony skład Sądu może dać Ci podstawę do wznowienia postępowania, skontaktuj się z naszą Kancelarią!
