Wiek zgody to jedno z kluczowych zagadnień w prawie karnym, odnoszące się do minimalnego wieku, w którym osoba może legalnie wyrazić zgodę na kontakty seksualne. Regulacje prawne dotyczące wieku zgody mają na celu ochronę osób małoletnich przed wykorzystywaniem seksualnym oraz umożliwić im prawidłowy rozwój psychofizyczny.
W Polsce wiek zgody wynosi 15 lat, co oznacza, że wyłącznie osoby, które ukończyły ten wiek, mogą legalnie wyrażać zgodę na stosunki seksualne. Regulacje te są określone w kodeksie karnym, a dokładniej w artykule 200, który penalizuje kontakty seksualne z osobami poniżej 15. roku życia, jako czyn o charakterze przestępczym.
Wobec powyższego, należy pamiętać, iż zgoda ze strony małoletniego poniżej 15. roku życia na kontakt seksualny w żadnym wypadku nie legalizuje zachowania sprawcy. Jak zasadnie podkreśla Sąd Najwyższy, ustawodawca przyjął założenie o braku możliwości wyrażenia skutecznej zgody w sferze życia seksualnego przez osobę, która nie ukończyła 15. roku życia.
Co ważne, doprowadzenie do dokonania innej czynności seksualnej nie wymaga fizycznego kontaktu z małoletnim. Zgodnie z aktualnym orzecznictwem Sądu Najwyższego, przestępstwo określone w art. 200 § 1 k.k. ma miejsce również wtedy, gdy małoletni prezentuje sprawcy czynność seksualną za pośrednictwem Internetu – zarówno w czasie rzeczywistym, jak i późniejszym np. podczas połączenia za pośrednictwem kamery.
Istotną kwestią jest także błąd co do wieku ofiary, a więc co do faktu, który powoduje brak wypełnienia znamion strony podmiotowej, prowadząc do braku odpowiedzialności karnej. W doktrynie podkreśla się, iż, błąd co do wieku ofiary ma miejsce w sytuacji, w której przeciętny obywatel, o cechach psychofizycznych sprawcy, nie miałby możliwości rozpoznania w danych okolicznościach faktycznych, że przedmiotem czynności wykonawczej jest małoletni poniżej lat 15. Niniejsza problematyka związana jest z faktem, iż obecnie małoletni poniżej 15. roku życia mogą wyglądać na starszych, niż są w rzeczywistości.
Orzecznictwo, w tym zakresie podkreśla, iż w wypadku przestępstwa z art. 200 § 1 k.k. ewentualny błąd co do wieku pokrzywdzonego należy rozważać z uwzględnieniem takich okoliczności, jak w szczególności wygląd małoletniego, w tym jego wzrost oraz ubiór w czasie czynu. Kluczowym kryterium jest także stopień rozwoju psychicznego pokrzywdzonego. Do prawidłowych ustaleń w tym zakresie często konieczne jest powołanie biegłego.
W przypadku dopuszczenia się czynów seksualnych z osobami, które nie ukończyły 15. roku życia, sprawcy, w zależności od okoliczności, grozi kara pozbawienia wolności od 2 do 12 lat. Ponadto, w przypadku kontaktów seksualnych z osobą poniżej 15 roku życia która w chwili czynu pozostawała w stosunku zależności od sprawcy, np.: pod jego opieką, sąd wymierza karę pozbawienia wolności przewidzianą za popełnione przestępstwo w wysokości od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.
Polskie przepisy dotyczące wieku zgody są zgodne z europejskimi standardami i mają na celu ochronę osób małoletnich przed nadużyciami seksualnymi. Niemniej jednak pewne aspekty tych regulacji mogą budzić kontrowersje i wymagać dalszej analizy, zwłaszcza w kontekście relacji rówieśniczych oraz ochrony osób w wieku 15-18 lat przed wykorzystaniem w sytuacjach zależności.
