Rozwiązanie spółki komandytowej bez przeprowadzenia likwidacji – aspekty praktyczne
Zgodnie z art. 103 § 1 k.s.h. w sprawach nieuregulowanych, do spółki komandytowej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba że ustawa stanowi inaczej. Przepis ten, w kontekście rozwiązania spółki, wprost kieruje do art. 67 § 1 k.s.h., który stanowi, że w przypadkach określonych w art. 58 należy przeprowadzić likwidację spółki, chyba że wspólnicy uzgodnili inny sposób zakończenia jej działalności.
Do przyczyn rozwiązania spółki należą:
1) przyczyny wprost wskazane w umowie spółki;
2) jednomyślna uchwała wszystkich wspólników;
3) ogłoszenie upadłości spółki;
4) śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości;
5) wypowiedzenie umowy przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika;
6) prawomocne orzeczenie sądu.
Oznacza to, że wspólnicy mogą jednomyślnie zgodzić się na rozwiązanie spółki, np. w przypadku, kiedy spółka nie spełnia celów, dla których została założona, bądź też wspólnicy faktycznie zaprzestali wykonywania działalności, a spółka nadal formalnie jest zarejestrowana.
Postępowanie likwidacyjne spółki komandytowej
Co do zasady więc, w razie chęci rozwiązania spółki komandytowej, wspólnicy muszą przeprowadzić często długotrwałe, sformalizowane oraz kosztowne postępowanie likwidacyjne.
W ramach tego postępowania wyróżnić możemy różne etapy, najczęściej podzielone na:
- wszczęcie postępowania likwidacyjnego poprzez jego zgłoszenie do sądu rejestrowego oraz wyznaczenie likwidatorów;
- przeprowadzenie czynności likwidacyjnych – podczas tego etapu likwidatorzy zgodnie z art. 77 § 1 k.s.h. powinni zakończyć bieżące interesy spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki, natomiast nowe interesy mogą być podejmowane tylko w przypadku, gdy jest to niezbędne do ukończenia spraw w toku;
- zakończenie likwidacji spółki oraz wniosek do sądu rejestrowego o jej wykreślenie z KRS.
Powyższe trzy etapy mogą trwać różny czas. Wszystko w zależności od skali działalności spółki oraz czasu podejmowania działalności przez likwidatorów.
Inny sposób rozwiązania spółki komandytowej
Może jednak okazać się, że przeprowadzenie powyżej opisanego postępowania likwidacyjnego będzie bezcelowe lub też skutek tego procesu będzie mógł zostać osiągnięty bez jego przeprowadzenia.
Oznacza to, że preferowanym sposobem rozwiązania spółki komandytowej jest przeprowadzenie likwidacji, co nie oznacza jednak, że wspólnicy nie mogą podjąć innej decyzji w tym zakresie, np. rozwiązać spółkę na zgodny wniosek („chyba że wspólnicy uzgodnili inny sposób zakończenia działalności spółki”).
Rozwiązanie spółki bez przeprowadzenia likwidacji
Odstąpienie od przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego może odbyć się wyłącznie poprzez uzgodnienie między wspólnikami. Ten inny sposób powinien polegać na porozumieniu co do podziału majątku, sposobu zaspokojenia i zabezpieczenia majątku, zasad odpowiedzialności za część zobowiązań, w końcu może to być ustalenie metody podziału majątku w naturze (in natura) poprzez odpowiedni podział składników majątkowych między wspólników bez konieczności spieniężenia majątku spółki, część in natura, część spieniężona.
Możliwe jest ponadto zadysponowanie majątkiem w ten sposób, że zostaje zbyte przedsiębiorstwo spółki czy jego zorganizowanej części (zob. również A. Witosz, Likwidacja spółek handlowych w Kodeksie spółek handlowych. Stan obecny a stan pożądany [w:] Współczesne problemy prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Edwarda Gniewka, pod red. P. Machnikowskiego, J. Gołaczyńskiego, Warszawa 2010, s. 687).
Ustalenia takie pomiędzy wspólnikami mogą być zawarte w umowie spółki, poczynione w czasie trwania spółki poprzez podjęcie stosownej uchwały, czy w końcu po zaistnieniu przyczyn rozwiązania spółki (w tym po wszczęciu samego postępowania likwidacyjnego).
Skutki prawne rozwiązania spółki komandytowej
Celem postępowania likwidacyjnego jest niewątpliwie zakończenie bieżącej działalności spółki i zamknięcie jej interesów. Cel ten zostanie osiągnięty zarówno po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego, jak również poprzez rozwiązanie spółki w inny uzgodniony sposób.
Nie jest jednak tak, że powyższe stanowi złote rozwiązanie i powinno być stosowane zawsze, jako szybsze oraz mniej kosztowne rozwiązanie. Każda taka decyzja musi zostać poprzedzona szczegółową analizą stanu spółki, zwłaszcza w zakresie jej zobowiązań.
Dlaczego? Wszystko dlatego, że zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem doktryny, wspólnicy spółki jawnej (odpowiednio spółki komandytowej), którzy podjęli uchwałę o jej rozwiązaniu bez przeprowadzenia likwidacji, nie określając sposobu zaspokojenia długów, są następcami prawnymi tej spółki.
W postępowaniu likwidacyjnym wierzyciele mają możliwość zgłoszenia swoich wierzytelności, ogólnie wiedząc o wszczęciu postępowania likwidacyjnego – spółka bowiem w takim przypadku znajduje się w stanie likwidacji. To może pomóc w ustaleniu rzeczywistej sytuacji spółki oraz podjęciu ewentualnej decyzji o wszczęciu postępowania upadłościowego.
Rozwiązanie spółki komandytowej bez przeprowadzenia likwidacji co do zasady nie odbywa się przy udziale innych podmiotów trzecich. Pełna ochrona ich interesów wymaga jednak, aby po zakończeniu bytu przez samą spółkę, nadal znajdował się jej następca, bądź też następcy prawni, z których majątku wierzyciel mógłby ewentualnie się zaspokoić.
Jak podkreśla się w literaturze, przyjąć należy, że w przypadku podjęcia przez wspólników uchwały o „innym sposobie zakończenia działalności spółki”, jeżeli nie podejmują oni stosownych rozstrzygnięć co do praw i obowiązków, ma miejsce sukcesja tychże praw i obowiązków przez wspólników (tak również SN w wyroku z dnia 24 lipca 2009 r., II CSK 134/09, Biul. SN 2009, nr 10, s. 16, zgodnie z którym wspólnicy spółki jawnej, którzy podjęli uchwałę o jej rozwiązaniu bez przeprowadzenia likwidacji i bez określenia sposobu zaspokojenia długów, są następcami prawnymi tej spółki).
Jeszcze dalej idzie Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 29 czerwca 2011 r. (sygn. akt: IV CSK 473/10, LEX nr 1102543), stwierdzając, że podjęcie przez wspólników uchwały o rezygnacji z likwidacji, nawet przy akceptacji poglądu o dopuszczalności wskazania przez nich sukcesora, nie oznacza, że staje się to konieczne.
Sukcesorem praw i obowiązków spółki po jej rozwiązaniu stają się wszyscy wspólnicy solidarnie. W spółce komandytowej odpowiedzialność ta w stosunku do komandytariusza, zgodnie z dyspozycją art. 111 ograniczona jest do wysokości sumy komandytowej. Komplementariusz odpowiadać będzie za zobowiązania te całym swoim majątkiem.
Podsumowanie – rozwiązanie i likwidacja spółki komandytowej
Reasumując, nie każdy przypadek rozwiązania spółki komandytowej wymaga przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego. Wspólnicy mogą zgodnie podjąć decyzję o rozwiązaniu spółki w inny sposób, w tym bez przeprowadzenia likwidacji.
Podjęcie decyzji o innym sposobie rozwiązania spółki może mieć miejsce zarówno na etapie jej zawiązania, przy zawieraniu umowy, jak również na późniejszym etapie. Kluczowa jest jednak jednomyślność w tym zakresie.
Rozwiązanie spółki komandytowej bezwzględnie powinno być poprzedzone dokładną analizą sytuacji spółki, w szczególności jej sytuacji ekonomicznej. W razie rozwiązania spółki komandytowej bez przeprowadzenia likwidacji, wspólnicy stają się jej następcami prawnymi, a więc sukcesorami jej praw i obowiązków.
Czasami lepszym rozwiązaniem, choć bardziej długotrwałym i kosztownym, będzie podjęcie decyzji o przeprowadzeniu likwidacji.
Oczywiście należy pamiętać, że sama likwidacja, z uwagi na zasady odpowiedzialności w spółce komandytowej, również per se nie powoduje, że zobowiązania spółki przestają istnieć. Wierzyciele w dalszym ciągu mogą starać się pociągnąć do odpowiedzialności wspólników tej spółki. Natomiast przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego w większym stopniu może pomóc ustalić skalę zobowiązań spółki – i ewentualnie podjąć decyzję o przeprowadzeniu postępowania upadłościowego.
Potrzebujesz pomocy prawnej w zakresie prawa spółek? Skontaktuj się z naszą kancelarią – zapewniamy kompleksowe doradztwo, skuteczne rozwiązania i pełne wsparcie na każdym etapie prowadzenia Twojej działalności.
