Kodeks karny zawiera katalog środków karnych stanowiących dodatkowe dolegliwości wymierzane sprawcom przestępstw w razie skazania za ich popełnienie. Środek karny ma realizować pewne uboczne cele postępowania karnego i najczęściej (chociaż nie zawsze) orzekany jest przez Sąd obok wymierzanej kary.

Katalog środków karnych – prawo karne.

Katalog środków karnych jest zamknięty. Zaliczamy do nich pozbawienie praw publicznych, zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej, zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi, zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, zakaz wstępu na imprezę masową, zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych, nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, zakaz prowadzenia pojazdów, świadczenie pieniężne oraz podanie wyroku do publicznej wiadomości.

Zakaz kontaktowania się, zbliżania, opuszczania miejsca.

Zgodnie z treścią art. 41a § 1 k.k. Sąd może orzec zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, jak również nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, w razie skazania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego lub inne przestępstwo przeciwko wolności oraz w razie skazania za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy, w tym zwłaszcza przemocy wobec osoby najbliższej. Zakaz lub nakaz może być połączony z obowiązkiem zgłaszania się do Policji lub innego wyznaczonego organu w określonych odstępach czasu, a zakaz zbliżania się do określonych osób – również kontrolowany w systemie dozoru elektronicznego.

Wykładania prawna opisanego powyżej przepisu zawierała rozbieżności co do oceny, czy zwrot “przestępstwo z użyciem przemocy” oznacza przestępstwa, do ustawowych znamion których należy przemoc (użycie/zastosowanie przemocy), czy też przestępstwa, które faktycznie popełnione zostały z użyciem przemocy.

Dla wyjaśnienie należy wytłumaczyć, że znamiona czynu zabronionego to elementy konkretnego przepisu karnego, które opisują konstrukcję zbrodni, występku lub wykroczenia. Znamiona te regulują jakie dokładnie zachowania oraz jakie okoliczności danego zdarzenia powodują, iż można mówić o popełnieniu przestępstwa przez sprawcę.

Sąd Najwyższy rozstrzygnął rozbieżności.

W dniu 31 marca 2021 roku Sąd Najwyższy odpowiadał na pytanie prawne czy zawarty w art. 41a § 1 k.k. zwrot “przestępstwo z użyciem przemocy” oznacza przestępstwa, do ustawowych znamion których należy przemoc (użycie/zastosowanie przemocy), czy też przestępstwa, które faktycznie popełnione zostały z użyciem przemocy, a w tym przypadku, czy stanowiący element tego zwrotu termin “przemoc” oznacza wyłącznie przemoc fizyczną, czy także przemoc w innej postaci, a w szczególności psychiczną?”

Zgodnie z treścią podjętej uchwały należy przyjąć, że „przestępstwem z użyciem przemocy w rozumieniu art. 41a § 1 k.k. jest każde przestępstwo, które faktycznie popełnione zostało z użyciem przemocy, przy czym użyte w tym przepisie słowo „przemoc” obejmuje zarówno przemoc fizyczną, jak i psychiczną.”

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2021 r. (sygn. akt: I KZP 7/20).