Odsetki maksymalne wprowadzone został do Kodeksy Cywilnego na podstawie ustawy z dnia z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2005 r. Nr 157, poz. 1316). Nowelizacja zaczęła obowiązywać od dnia 20 lutego 2006 roku. Początkowo odsetki umowne nie mogły w skali roku przewyższać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego . Z dniem 1 stycznia 2016 roku zmianie uległa treść art. 359 § 21 k.c. określając wysokość odsetek maksymalnych na poziomie dwukrotności wysokości odsetek ustawowych w skali roku.
Problem stwarzać może ocena dopuszczalności regulowania odsetek na poziomie wyższym niż odsetki maksymalne w okresie do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 7 lipca 2005 roku. Ustawowo wówczas zakaz taki nie obowiązywał. Ustawa nowelizująca kodeks cywilny wskazywała bowiem w art. 5, iż przepisy ustawy stosuje się do czynności prawnych dokonywanych po jej wejściu w życie.
Dłużnicy, którzy toczą obecnie postępowania sądowe, w którym wierzyciel żąda zasądzenia odsetek umownych na poziomie przewyższającym odsetki maksymalne za okres do dnia 20 lutego 2006 roku skutecznie mogą powoływać się sprzeczność takich ustaleń z zasadami współżycia społecznego (podstawa prawna: art. 353 (1) k.c. w zw. z art. 58 k.c.).
Co jednak gdy wierzyciel dysponuje tytułem wykonawczym wydanym przed dniem 20 lutego 2006 roku ? Dłużnik skutecznie może skorzystać z powództwa opartego na podstawie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. tzw. powództwa przeciwegzekucyjnego i żądać pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w części obejmującej odsetki przekraczające odsetki maksymalne. Jak wskazał Sąd Okręgowy w Gliwicach w wyroku z dnia 13 sierpnia 2014 roku skutkiem zastrzeżenia dla odsetek wynikających z czynności prawnej wyższej wysokości niż odsetki maksymalne nie jest nieważność czynności, lecz jak stanowi art 359 par. 2 w ze znakiem 2 kc należą się wówczas odsetki maksymalne. Wymuszając charakter nadany przepisom o odsetkach maksymalnych sprawia, że od daty wejścia w życie tej regulacji ustawowej dopuszczalna jest redukcja ex lege wysokości odsetek, również w prawomocnym orzeczeniu , do wysokości odsetek maksymalnych.
Nadto Sąd Apelacyjny w Katowicach w uzasadnieniu wyroku z 5 kwietnia 2013 roku (I ACa 381/12) wskazał również na dopuszczalność dochodzenia przez dłużnika naprawienia szkody wyrządzonej wyegzekwowaniem odsetek w pełnej, określonej w tytule wykonawczym wysokości powołując się, na spoczywający na wierzycielu obowiązek ograniczenia wniosku egzekucyjnego w zakresie odsetek do ich maksymalnej wysokości wynikającej z ustawy.
