Czy wniosek o sporządzenie pisemnego uzasadnienia postanowienia o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych podlega opłacie?

Nowelizacja przepisów procedury cywilnej z listopada 2019 roku wprowadziła do kodeksu postępowania cywilnego szereg zmian w zakresie sposobu zaskarżania orzeczeń i sporządzania ich uzasadnień. O zmianach tych pisaliśmy już poprzednich artykułach. Jedna ze zmian wprowadziła zasadę sporządzania uzasadnień postanowień sądu wyłącznie na wniosek strony postępowania. Dodatkowo wniosek taki podlega aktualnie opłacie stałej w wysokości 100 złotych.

1. Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od wniosku o doręczenie orzeczenia albo zarządzenia z uzasadnieniem zgłoszonego w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia albo doręczenia tego orzeczenia albo zarządzenia.2. W przypadku wniesienia środka zaskarżenia opłatę uiszczoną od wniosku o doręczenie orzeczenia albo zarządzenia z uzasadnieniem zalicza się na poczet opłaty od środka zaskarżenia. Ewentualna nadwyżka nie podlega zwrotowi.

Ustawodawca w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych zawarł przepisy regulujące zasady zwalniania strony od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w toku postępowania. Zwolnienia od kosztów sądowych może się domagać osoba fizyczna, jeżeli złoży oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny lub ich poniesienie narazi ją na taki uszczerbek. Przepis art. 102 ustawy o kosztach sądowych nie ogranicza w żaden sposób możliwości złożenia wniosku o zwolnienie strony od kosztów sądowych obejmujący opisaną powyżej opłatę za sporządzenie uzasadnienie.

Możliwość zażalenia postanowienia.

Postanowienie sądu rozstrzygające wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych podlegają zaskarżeniu – przynajmniej w postępowaniu przed sądem I instancji. O wyłączeniu możliwości zaskarżenia takiego rozstrzygnięcia przed sądem II instancji pisaliśmy w artykule: “Legislacyjna pułapka w procedurze zwalniania stron od kosztów sądowych.” W taktyce występowały odmienne poglądy dotyczące tego czy wniosek o uzasadnienie postanowienia odmawiającego stronie zwolnienia od kosztów sądowych podlega opłacie w kwocie 100 złotych. Z jednej strony przepis art. 25b ustawy o kosztach sądowych nie przewidywał żadnych wyłączeń. Z drugiej jednak strony sprzeczne z wykładnią celowościową byłoby pobieranie od strony opłaty za poznanie motywów dla których sąd odmówił jej zwolnienia od kosztów sądowych.

Zagadnienie prawne.

Ostatecznie zagadnienie prawne miał rozstrzygnąć Sąd Najwyższy, który miał udzielić odpowiedzi na pytanie czy wniosek o sporządzenie pisemnego uzasadnienia postanowienia o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych i doręczenie tego postanowienia wraz z uzasadnieniem podlega opłacie stałej w wysokości 100 zł, o której mowa w art. 25b ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych?

Uchwała Sądu Najwyższego.

W dniu 16 lipca 2021 roku Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. akt: III CZP 49/20 podjął uchwałę następującej treści: od wniosku o doręczenie orzeczenia o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych z uzasadnieniem nie pobiera się opłaty stałej w kwocie 100 złotych (art. 25b ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, jedn. tekst: Dz.U. z 2020 r., poz. 755, ze zm.).