Dobrowolne poddanie się karze pod nieobecność oskarżyciela publicznego.

Izba Karna Sądu Najwyższego rozstrzygała zagadnienie prawne przedstawione przez jeden z sądów okręgowych, a dotyczące możliwości uwzględnienia wniosku oskarżonego o dobrowolne poddanie się karze pod nieobecność prokuratora. W postępowaniu tym Sąd Najwyższy miał odpowiedzieć na pytanie:

Czy przepis art. 387 § 2 k.p.k. umożliwia uwzględnienie wniosku oskarżonego o wydanie wyroku skazującego w trybie art. 387 § 1 k.p.k. tylko w przypadku braku sprzeciwu prokuratora nieuczestniczącego w rozprawie w trybie art. 46 § 2 k.p.k., którego należy wcześniej zawiadomić o złożonym przez oskarżonego wniosku o wydanie wyroku skazującego w tym trybie, czy też nie jest konieczne zawiadamianie o takim fakcie prokuratora?

Czym jest dobrowolne poddanie się karze ?

Dobrowolne poddanie się karze, to instytucja polskiego postępowania karnego uregulowana w treści art. 387 k.p.k. Do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej oskarżony, któremu zarzucono przestępstwo zagrożone karą nieprzekraczającą 15 lat pozbawienia wolności, może złożyć wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego, orzeczenie przepadku lub środka kompensacyjnego bez przeprowadzania postępowania dowodowego. Wniosek może również dotyczyć wydania określonego rozstrzygnięcia w przedmiocie poniesienia kosztów procesu.

Uprawnienia prokuratora.

Sąd może uwzględnić wniosek o wydanie wyroku skazującego, gdy okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości, a cele postępowania zostaną osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości. Uwzględnienie wniosku jest możliwe jedynie wówczas, gdy nie sprzeciwia się temu prokurator, a także pokrzywdzony należycie powiadomiony o terminie rozprawy oraz pouczony o możliwości zgłoszenia przez oskarżonego takiego wniosku.

Zagadnienie prawne.

Wyjaśniając istotę zagadnienia, które miał rozstrzygnąć Sąd Najwyższy należy wyjaśnić, że w sprawach, w którychpostępowanie przygotowawcze zakończyło się w formie dochodzenia, niestawiennictwo oskarżyciela publicznego (prokurator) na rozprawie nie tamuje jej toku. Postępowanie, które do doprowadziło do skierowania do Sądu Najwyższego opisanego powyżej pytania dotyczyło dwóch osób oskarżonych o usiłowanie popełnienie przestępstwa z art. 286 k.k. (oszustwo). Na pierwszej rozprawie złożone zostały wnioski w trybie art. 387 k.p.k. W rozprawie tej nie uczestniczył prokurator. Sąd po nieznacznej modyfikacji wniosków (art. 387 § 3 k.p.k.) uwzględnił je i wydał wyrok. Apelacje od nieprawomocnego wówczas wyroku wniósł prokurator powołując się na brak możliwości zajęcia stanowiska co do treści wniosków –  brak ten miał wynikać z niestawiennictwa na rozprawie.

Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego.

Sąd Najwyższy w sprawie I KZP 16/20, choć odmówił podjęcia uchwały, to wyjaśnił, że brak uczestnictwa prokuratora w rozprawie, w której jego udział nie jest obowiązkowy i o której terminie wiedział, należy poczytywać za brak sprzeciwu wobec ewentualnego wniosku oskarżonego o skazanie bez rozprawy zgłoszonego na rozprawie bez prokuratora. Sąd Najwyższy uznał przy tym, że żaden z przepisów kodeksu postępowania karnego nie nakłada na Sąd obowiązku informowania prokuratora o złożeniu przez oskarżonego wniosku w trybie art. 387 k.p.k.

Znaczenie rozstrzygnięcia dla praktyki.

Taka wykładnia przepisu przedstawiona przez Sąd Najwyższy może mieć istotne znaczenie dla usprawnienia postępowań sądowych w sprawach karnych. W praktyce obrońcy często bowiem spotykaliśmy się z sytuacją, w której brak udziału prokuratora w rozprawie uniemożliwiał skuteczne zakończenie sprawy wydaniem wyroku uwzględniającego wniosek o dobrowolne poddanie się karze.