Ustawa z dnia 27.09.2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 1247 ze zm. z Dz.U. z 2015 r. poz. 396) wprowadziła do Kodeksu Karnego, nową podstawę umorzenia postępowania karnego. Zgodnie z treścią art. 59a § 1 k.k. jeżeli przed rozpoczęciem przewodu sądowego w pierwszej instancji sprawca, który nie był uprzednio skazany za przestępstwo umyślne z użyciem przemocy, pojednał się z pokrzywdzonym, w szczególności w wyniku mediacji i naprawił szkodę lub zadośćuczynił wyrządzonej krzywdzie, umarza się, na wniosek pokrzywdzonego, postępowanie karne o występek zagrożony karą nieprzekraczającą 3 lat pozbawienia wolności, a także o występek przeciwko mieniu zagrożony karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności, jak również o występek określony w art. 157 § 1 (naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia). Warunkiem skorzystania z możliwości umorzenia postępowania jest :
- niekaralność za przestępstwo umyśle z użyciem przemocy,
- pojednanie sprawcy z pokrzywdzonym,
- postępowanie dotyczyć musi o występków zagrożonych karą nieprzekraczającą 3 lat pozbawienia wolności, występków przeciwko mieniu zagrożonych karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności lub występku określonego w art. 157 § 1 k.k.
W sytuacji, gdy czyn został popełniony na szkodę więcej niż jednego pokrzywdzonego, warunkiem umorzenia postępowania jest pojednanie się, naprawienie przez sprawcę szkody oraz zadośćuczynienie za wyrządzoną krzywdę w stosunku do wszystkich pokrzywdzonych. Złożenie wniosku przez pokrzywdzonego – choć ustawodawca posłużył się sformułowaniem „umarza się” – nie przesądza jednak o jego bezwarunkowym uwzględnieniu. Każdorazowo wniosek taki poddawany jest analizie Sądu orzekającego. Warunkowego umorzenia nie stosuje się bowiem w sytuacji gdy zachodzi szczególna okoliczność uzasadniająca twierdzenie, że umorzenie postępowania byłoby sprzeczne z potrzebą realizacji celów kary. Wniosek o warunkowe umorzenie powinien zostać złożony przed rozpoczęciem przewodu sądowego, co oznacza, że nic nie stoi na przeszkodzie aby pokrzywdzony wniosek taki złożył jeszcze w postępowaniu przygotowawczym. Wprowadzona regulacja powinna przyczynić się do zmniejszenia spraw toczących się w stosunku do czynów, których ścigania nie chcą osoby pokrzywdzone, a nadto – z punktu widzenia pokrzywdzonych – usprawnić powinna proces zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną popełnionym czynem zabronionym.
